Advertise on podcast: Kant en klaar

Amerikaans filosoof Martha Nussbaum is een ster aan het de filosofisch firmament. Ze reist de wereld rond om lezingen te geven, verzamelt eredoctoraten, doceert rechtsethiek, en schrijft over het belang van emoties, over rechtvaardigheid en ouder worden. Ze denkt na over alles wat het leven haar aanreikt. Geïnspireerd door de klassieken, de literatuur en hedendaagse helden als Martin Luther King en Nelson Mandela.

Pieter Thyssen bouwt imaginaire teletijdmachines op papier; en onderzoekt wat de vreemde gevolgen van tijdreizen zouden kunnen zijn. Hij is wetenschapper én filosoof, en vertoeft courant in heden én verleden. Thyssen droomt er zelfs van wakker te worden in de toekomst. Om daar misschien een antwoord te vinden op die brandende Kant-vraag: Wat kan ik weten?

Peter Singer is professor bio-ethica in Princeton en Melbourne, en werd in de jaren ’70 op slag wereldberoemd met zijn boek ‘Animal Liberation’. Want dieren zijn net als mensen, of liever: voelen net als wij pijn en lijden. Singers praktijk van het ‘Effectief Altruïsme’ is al even radicaal. De schijnbaar eenvoudige regels zijn: 1. Ontdek hoe je het meeste goed kunt doen in de wereld. 2. Doe het.

Filosoof Paul Moyaert is evenzeer thuis in de filosofie als in de psychoanalyse, bij Lacan, Deleuze en Freud. Moyaert werkte o.m. rond de kracht van symbolen, interpreteerde de doodsdrift bij Freud, vroeg zich af wat waanzin is en vooral: hoe wij mensen in elkaar steken. Hij beantwoordt de Kant-vraag ‘Wat is de mens?’ op een niet-evidente wijze. Misschien is het de woede die ons drijft. En wat moeten we daar dan mee?

De Nederlandse filosoof en antropoloog Ton Lemaire woont al meer dan 20 jaar op een afgelegen plek in Zuid Frankrijk. Hij noemt zichzelf een ‘ecologische vluchteling’, weggelopen van het lawaai van de moderne wereld. Hij blijft nadenken en schrijven over onze verstoorde band met de natuur en de dieren. Bij hem gaat de Kant-vraag: Wat moet ik doen? – over onze houding tegenover àlle levende wezens.

Marcus du Sautoy doceert wiskunde in Oxford én is bovendien hoogleraar Wetenschaps-popularisatie. Hij smijt zich enthousiast in het publieke debat over wetenschap, maakte reeksen voor BBC, werd geëerd met een Order of the British Empire en schreef een wiskundig theaterstuk. Du Sautoy stelt zich constant vragen over onszelf en de wereld; én over wat we (niet) kunnen weten. Die eerste Kant-vraag is voor hem een levenshouding, die bepaalt hoe hij naar de werkelijkheid kijkt.

Filosofisch essayist Joke Hermsen is begaan met de hedendaagse mens. Dat toonde ze al in boeken als ‘Stil de Tijd’ en ‘Kairos’. We hebben het druk, verliezen ons in de oneindige zijwegen van de virtuele wereld, laten ons afleiden door elke *bleep*, - en toch zoeken we, paradoxaal genoeg, naar rust. Met Kant vragen we ons af: Wat is de mens? En waar zit onze vrijheid dan wel verborgen, als we ons chronisch laten verleiden door dingen buiten ons?

Filosoof Lode Lauwaert doceert techniekfilosofie aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte in Leuven, en onderzocht in zijn doctoraat hoe Franse filosofen over Markies de Sade nadachten. Lauwaert is dan ook gefascineerd door geweld als filosofisch thema. Hoe kunnen we geweld in deze tijd begrijpen? Staat de neiging tot geweld in ons geschreven? Hoe moeten we dan naar de daders van terroristische aanslagen kijken? En naar onszelf?

De Britse godsdiensthistorica en auteur Karen Armstrong was jarenlang allergisch voor religie, nadat ze ontmoedigd het klooster verliet als jonge twintiger. Ze struikelde later toch weer over God en godsdiensten, en dat zette een leven van engagement in gang. Ze reist de wereld rond met haar Charter for Compassion, Over de praktijk van compassie en hoop in barre tijden. ‘I’d say to my younger self: don’t give up! You don’t know what’s round the corner.’

Filosoof en econoom Toon Vandevelde denkt na over wat geluk betekent of gelijkheid, houdt van lesgeven, gedichten lezen, studeren, tuinieren, hardlopen, konijnen kweken, imkeren, en we vergeten vast nog wel wat. Voor hem is dat samengaan van het aardse met wat boven ons uitstijgt, tekenend voor de menselijke conditie. Het fenomeen van de vluchtigheid fascineert hem. Hoe moeten we leven met het besef dat alles voorbij gaat? Waar kunnen we onze hoop op bouwen, als alles zo onbestendig is?

Psychiater en filosoof Damiaan Denys is afdelingshoofd psychiatrie in het Academisch ziekenhuis van Amsterdam (AMC). Hij wordt er dagelijks geconfronteerd met de Kant-vraag: Wat is de mens? Het gaat over onze wankele positie tussen angst en vrijheid. De mens als brein-machine is te beperkt. ‘Een neurobioloog stopte een dode zalm onder de scanner, en zelfs daar lichtten dingetjes op in de hersenen!’ Maar de illusie dat we autonome wezens zijn, klopt ook niet.

Maxim Februari is auteur, columnist, filosoof en man. Maxim heette namelijk tot aan zijn transitie, Marjolein. Nu is dat man-zijn een evidentie en wil hij gewoon weer verder schrijven. Literatuur, zowel lezen als schrijven, is van groot belang. Februari vraagt zich af hoe we onze toekomst zien, nu de digitale wereld overal lijkt binnen te dringen. ‘Zeggen we als mensheid: nou, we heffen onszelf op?’ Want: ‘De grootste vraag van deze tijd is hoe de mens greep houdt op zijn leefwereld.’