Advertise on podcast: Macro met Boot en Mujagić | BNR

De voorgestelde aanpassing van de postwet door PostNL-topvrouw om per week minder vaak post te hoeven bezorgen klinkt misschien als logische stap, maar het verklaart volgens hoogleraar Arnoud Boot vooral 'waar we terechtgekomen zijn'. Een paar jaar geleden heeft toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer een fusie - of hoe je het ook noemen wil - toe te staan tussen PostNL en Sandd. Laatstgenoemde was de enige concurrent van PostNL, en dus ook het enige bedrijf wat de markt levendig had gehouden en dus vernieuwing op de markt mogelijk maakte. Iedere deskundige - inclusief de Autoriteit Consument & Markt (ACM) - raadde die beslissing af. Het was absoluut ongewenst, want er ontstond daardoor een monopolist die daarop niet meer hoeft te vernieuwen en die de overheid voor een gedwongen feit gaat plaatsen. En daar staan we nu. (...). Een dergelijk monopolie betekent dat het bedrijf in slaap valt, en dat het niet efficiënt gaat opereren en niet concurrerend is. En dan krijg je dit soort persberichten, dat PostNL 'de postbezorging wil aanpassen zodat hij beter aansluit op de behoefte van klanten en consumenten.' Is dat zo'n slecht statement dan? Het is dat ze er ook aan toevoegen dat een nieuwe manier van postbezorging ook aansluit op de huidige arbeidsmarkt, want het minder gaan bezorgen van post en de inefficiëntie van de afgelopen jaren sluiten hebben niks te maken met het belang van consumenten. Die hebben er juist géén belang bij dat zaken inefficiënt lopen, en dat de hele postbezorging niet meer loopt. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Centraal Planbureau (CPB) heeft gisteren haar economische raming voor 2024 gepresenteerd, en er is sprake van 'halleluja', aldus hoogleraar Arnoud Boot. 'Ik zou bijna zeggen dat het ongekend is, die voorspelling voor komend jaar.' Waarom dan? Er is een groei van 1,1 procent voorspeld. Dat is minder dan wat het CPB in september voorspelde, maar aanzienlijk meer dan de Europese Unie en de grootbanken een maand geleden voorspelden. Tegelijkertijd kan iedereen blij zijn om de voorspelde koopkrachtstijging. Die is aan de onderkant heel erg groot. Groter dan ooit zelfs: 2,5 procent. Dus die cijfers zijn gewoon goed. Maar: het CPB ontkomt niet aan een naar beneden bijgestelde prognose? Dat klopt. Waar de voorspelling inderdaad naar beneden is bijgesteld ten opzichte van september, daar is de prognose aanzienlijk hoger dan de prognose van ieder ander instituut een paar weken geleden. Het CPB is dus veel optimistischer over de Nederlandse economie, in ieder geval op de korte termijn.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland zou zich meer moeten inspannen om de arbeidsproductiviteit te verhogen. Daarvoor pleit econoom en columnist Heleen Mees. Ze wijst erop dat veel buurlanden een veel hogere arbeidsproductiviteit hebben dan wij.   ‘De groei van de arbeidsproductiviteit blijft al tien jaar achter op dat van de Verenigde Staten, maar ook van omringende landen als Denemarken en Duitsland’, zegt Mees. Dat is volgens de econoom zorgelijk. ‘Groei van de arbeidsproductiviteit hebben we nodig om welvarender te worden en om onze verzorgingsstaat in stand te houden.’ Ze verwijst naar een onderzoek van Hugo Erken, econoom bij de Rabobank, waaruit blijkt dat de groei van de Nederlandse arbeidsproductiviteit al jaren stagneert, terwijl buurlanden juist groei laten zien. ‘Nederland blijft erg achter. Uit dit onderzoek blijkt dat dat komt doordat Nederland groei laat zien in laagproductieve sectoren, zoals horeca en de uitzendbranche. Die groeit heel sterk, terwijl hoogproductieve sectoren bijna geen groei laten zien.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Economen van ING, Rabobank en ABN Amro hebben een rapport geschreven waarin ze een klimaatlabel voor huizen bepleiten. Dat label zou moeten vastleggen hoe groot het risico is op bijvoorbeeld overstromingen of droogte. Het rapport is gericht op klimaatrisico’s voor kopers van huizen en huizenbezitters en biedt zicht op kosten die ze in de toekomst mogelijk krijgen. Hoogleraar Arnoud Boot hoopt dat banken hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen.       See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Chinese centrale bank heeft de rentes verlaagd, na die beslissing een lange tijd voor zich uitgeschoven te hebben. En dat heeft alles te maken met het feit dat de Chinese economie voor geen meter loopt, weet macro-econoom Edin Mujagic. En daar probeer je dan met renteverlagingen verandering in te brengen. Opvallend genoeg gaat het hier om de vijfjarige rente die is verlaagd, de rente die zeer belangrijk is voor de hypotheekrentes in China. De maatregel is erop gericht dat mensen hierdoor makkelijker hypotheken opnemen om huizen te kopen, waardoor de huizenprijzen weer stijgen.' Want de vastgoedcrisis is nog steeds het grootste probleem in China? Die mag worden gezien als de kern van het probleem in China. Direct en indirect is de Chinese vastgoedsector goed voor tussen de 25 en 30 procent van de economie. Als het daar dus slecht gaat, gaat het per definitie met de economie slecht. Wel vraag ik me af of de maatregel gaat helpen. De reden waarom de Chinese economie geen hypotheekleningen afsluiten is niet omdat de rente ontzettend hoog is - ze hebben gewoonweg geen vertrouwen in de economie. Zij vrezen ervoor dat de bouwbedrijven, die verantwoordelijk zijn voor de bouw van de huizen, er over een jaar niet meer zullen zijn. Of de huizen wel afgebouwd gaan worden. En daar helpt een renteverlaging dus niet bij.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na het lezen van recente rapportages van onder meer de OESO, het IMF en DNB zou je denken dat de Nederlandse economie er bepaald niet rooskleurig voor staat. Volgens econoom Arnoud Boot valt dat reuze mee en zijn de cijfers verre van verontrustend, zolang je maar naar de juiste zaken kijkt.  In termen van welvaart per hoofd van de bevolking gaat het helemaal niet slecht in Nederland, vergeleken met de landen om ons heen. Een belangrijke maatstaf is het besteedbare inkomen per hoofd van de bevolking. En wat blijkt: dan staan we huizenhoog, hoger dan Duitsland, Frankrijk, België en het Verenigd Koninkrijk. Als je kijkt naar de rankings over de tijd, zoals bijvoorbeeld de Youth Development Index, een veel bredere maatstaf die gaat over gezondheid, dan zie je dat Nederland het in vergelijking met Frankrijk veel beter heeft gedaan. Nederland en Frankrijk stonden dertig jaar geleden allebei rond plaats 8. Wij staan nu nog steeds op plaats 8, Frankrijk staat niet eens meer in de top 25. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van de Nederlandse verdiensten in de internationale maakindustrie bestaat inmiddels 66 procent uit diensten, blijkt uit een rapport van het Centraal Planbureau (CPB). ‘De diensten gaan niet alleen domineren in die maakindustrie, maar gaan automatisch over de grenzen van sectoren heen’, zegt hoogleraar Arnoud Boot. Er zitten twee lessen aan. Allereerst dat inzetten op de maakindustrie kortzichtig is als je niet realiseert dat de toegevoegde waarde van de diensten daarbinnen steeds belangrijker worden. Het tweede is over sectoren heen, en dan kom je aan het hele Nederlandse model van sectoren. Er zitten bepaalde efficiëntievoordelen aan het verdelen van bedrijven in sectoren, maar je moet wel zorgen dat je bepaalde zaken op slot zet. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De euro bestaat 25 jaar en volgens ECB-president Christine Lagarde is de eerste kwart eeuw van de munt een groot succes geweest. Volgens econoom Edin Mujagic is het echter lastig te zeggen of we er echt wat mee zijn opgeschoten. Tijdens de 25 jaar dat we de euro hebben, zijn landen die de munt gebruiken regelmatig gevraagd naar hoeveel steun er voor de munt was. Daaruit blijkt dat de steun voor de euro in die 25 jaar min of meer gelijk is gebleven. Waar de steun de afgelopen 25 jaar wél steeds verder voor afbrokkelde, is voor de Europese Centrale Bank. Je ziet duidelijk dat het vertrouwen voor de ECB, die ervoor moet zorgen dat de euro een beetje goed loopt, met name de afgelopen jaren behoorlijk is gedaald. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na drie maanden van krimp is de Nederlandse economie in het laatste kwartaal van vorig jaar weer gegroeid. Maar niet alle motoren van de economie draaien even hard, stelt macro-econoom Edin Mujagic. Veel is te danken aan overheidsuitgaven, en dat is niet per se een goed teken. In het laatste kwartaal van 2023 is de economie met 0,3 procent gegroeid vergeleken met het derde kwartaal, meldt het CBS. En als je levensmotto is dat het glas halfvol is in plaats van halfleeg, dan zou je dus kunnen stellen dat het de goede kant opgaat. Maar er hoort wel een bedenking bij. Namelijk dat overheidsuitgaven een belangrijke drijfveer zijn geweest van de groei. Als de overheid geld uitgeeft, is dat meestal geld dat de overheid niet heeft, want er is een begrotingstekort. Het gaat dus om consumptie uit de toekomst die de overheid naar voren haalt. Uiteindelijk zullen we moeten opdraaien voor het begrotingstekort, bijvoorbeeld in de vorm van hogere belastingen.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zelfs de president van de Europese Raad, Charles Michel, zei het onlangs: strategische autonomie is het belangrijkste doel van de huidige generatie Europeanen. Europa wil minder afhankelijk zijn van andere landen, en met name van China. De concrete vertaling daarvan is dat je productie terughaalt naar eigen land. Dan word je minder afhankelijk van wie dan ook. Maar dat heeft wel economische gevolgen, zoals blijkt uit een nieuwe paper van de Europese Centrale Bank (ECB). Die stelt dat het streven naar autonomie op de langere termijn leidt tot een langere groei en een hogere inflatie. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat Achmea overweegt zijn levensverzekeringstak te verkopen, is goed nieuws volgens hoogleraar Arnoud Boot. Hij spreekt van een logische keuze, en is blij dat Achmea ook niet elders met levensverzekeringen gaat leuren. Dat deed Aegon bijvoorbeeld wel - zij hebben zich uiteindelijk gericht op een markt waar ze de woekerpolissen nog wel kunnen verkopen. Ze kiezen de landen uit waar geen consumentenbescherming is, waar dus aan de lagere middenklasse producten kunnen worden met kostenniveaus van 50 procent. Dat gaat ook vaak met tussenpersonen. An sich is er niets verkeerd aan het product 'levensverzekering', maar als je door verkooppraktijken een kostenstructuur van 50 procent kunt verdoezelen? In de Nederlandse gevallen van de woekerpolissen waren er paginagrote advertenties waar men rechtsonder kon tekenen om 10.000 gulden over te maken dat vervolgens belegd zou worden in Hollands Glorie. Maar daarbij werd niet gezegd dat er maar 60 procent werd belegd, terwijl 40 procent achtergehouden werd. Dat soort verkooppraktijken zijn in de Verenigde Staten nog legaal. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Econoom Arnoud Boot vindt het ‘niet verrassend’ dat banken recordwinsten boeken. Na de Rabobank en ING noteert ook de Volksbank enorm hoge winsten. ‘Het is niet verrassend dat al die banken recordwinsten boeken. Spaarders weten dat ze geen rente krijgen, die is dus gebleven in die winst van de banken’, zegt de econoom.   See omnystudio.com/listener for privacy information.